شاهـکار پزشکان ایرانی در شهرری ، 9 نکته درباره اولین جراحی پیوند سر که جان جوان 28 ساله را نجات داد - وبلاگ جعبه گیگابایتی

به گزارش وبلاگ جعبه گیگابایتی، 25 مرداد برای تیم پزشکی جراحی قلب و عروق در بیمارستان فیروزآبادی اتفاقی عجیب رقم خورد، زمانی که بر بالین جوان 28 ساله ای حاضر شدند که تمامی عروق گردن و نای به طور کامل قطع و خون رسانی به مغزش با مشکل روبرو شده بود.

وبلاگ جعبه گیگابایتی - مریم سرخوش: تاریکی هنوز به تیغ آفتاب نرسیده بود که جوانی 28 ساله، نیمه جان به بیمارستان فیروزآبادی در شهرری رسید. تمامی عروق گردن و نای او به علت آسیب با جسم برنده و سخت قطع شده و نفس هایش به شماره افتاده بود. لحظه های پذیرش در اورژانس هم سخت تر از همواره می گذشت. کسانی که آن لحظه در اورژانس حضور داشتند، حسرت بار نگاهش می کردند؛ یک نفر آه کشید و گفت خدا به جوانی اش رحم کند!... خدا رحم کرد و آن جوان 28 ساله برای نخستین بار تحت عملی نهاده شد که هم جانش را نجات داد و هم افتخاری نو برای پزشکان ایرانی رقم زد. شاید اگر آن شب این جوان به بیمارستان فیروزآبادی نمی رسید یا تیم اورژانس بیمارستان مداخله بهنگام برای جلوگیری از خونریزی و خونرسانی بموقع انجام نمی داد یا یک تیم کامل پزشکی، ساعت 4 صبح دسته جمعی خودشان را به بالین این بیمار نمی رساندند و تصمیم بموقع برای جراحی نمی گرفتند، نه خبری از این افتخار بود و نه خانواده ای بار دیگر فرزندشان را به آغوش می کشیدند. اما بسیاری از رسانه ها تقریبا در آخرین روز هفته گذشته خبر این شاهکار پزشکان ایرانی را منتشر کردند؛ اینکه نخستین جراحی پیوند سر محقق شده، پیوندی که تا به امروز تنها 3 بار در دنیا، انجام شده است.

در آخرین پیوند سر مشابه این مدل هم که سال 2021 در آمریکا انجام شده، بیمار تکلم خود را از دست داده، اما جراحی پیوند در این جوان ایرانی نه تنها عوارضی نداشته که تکلم او را هم دچار اختلال ننموده، به همین علت به نوعی بی نظیرترین نوع پیوند عروق سر و گردن در دنیا به شمار می رود. البته به گفته میترا حسامی مقدم، متخصص جراحی عمومی و فوق تخصص جراحی قلب و عروق، در حقیقت این جراحی نخستین پیوند تمام عروق گردن و نای در ایران است، اما با توجه به اینکه جراحی پیوند سر به معنای قطع کامل آن در دنیا وجود ندارد، این جراحی را هم به نوعی پیوند سر عنوان می نمایند. این پزشک در گفت وگو با وبلاگ جعبه گیگابایتی روایت جالبی از ثبت این افتخار برای جامعه پزشکی ایران و مراحل درمانی این بیمار دارد.

امیدی به ماندنش نبود

تنها چند دقیقه از 4 صبح روز 25 مرداد گذشته بود که به بیمارستان رسیدیم، مورد اورژانسی و یک بیمار مجروح بود که تقریبا عروق اصلی گردن و نای خود را از دست داده بود. حسامی مقدم، صحبت هایش را با این جمله شروع می نماید و ادامه می دهد: آنطور که اعلام نموده بودند، ضرباتی با اجسام نافذ به گردن این شخص وارد و تمام عروق اصلی و نای او به طور کامل قطع شده بود. او را با فشار بسیار پایین و شوک به بیمارستان رساندند، اما اتفاق خوب این بود که بخش اورژانس کنترل خونریزی و تزریق چند کیسه خون در مراحل اول را به خوبی انجام داده بود.

او ادامه می دهد: پس از آنالیز شرایط بیمار، مسئولان کشیک شب با دکتر زراعتیان نژاد، سرپرست تیم پیوند دانشگاه علوم پزشکی ایران تماس می گیرند و از او درخواست می نمایند که خودش را به صورت اورژانسی به بیمارستان برساند. با تماس دکتر، خودمان را به بیمارستان رساندیم. لحظه ای که بیمار را دیدیم، شاید هیچ امیدی به ماندنش نبود. در اغلب مواقع این بیماران به بیمارستان نمی رسند؛ چراکه وقتی تمام عروق وصل شونده به گردن قطع گردد، به علت وسعت آسیب و خونریزی شدید فوت می نمایند حتی اگر تمامی این موارد کنترل گردد باز ممکن است به علت عوارض خونریزی و نرسیدن خون به مغز، عوارض مغز و اعصاب جدی برای بیمار ایجاد گردد که این عوارض ممکن است اختلال تکلمی، اختلال حرکتی، اختلال سر و صورت و حتی کمای عمیق باشد. اما پزشکان همواره حتی اگر زیر 10 درصد امید هم داشته باشند، کارشان را انجام می دهند و به همین علت تصمیم به جراحی گرفته شد.

رهایی از چند ساعت استرس و اضطراب

ما نگران بودیم... اینکه قرار است پس از عمل حتی اگر زنده بماند، با چه عوارضی روبرو گردد و کیفیت زندگی او در آینده چطور خواهد بود... در جراحی ای که قرار بود ما انجام دهیم و مشابه آن در گذشته در نقاط دیگر دنیا انجام شده بود، بیماران پس از عمل قادر به تکلم نبودند و این نگرانی ما را تشدید می کرد. این پزشک با بیان این مطلب عنوان می نماید: نگران بودیم که آیا بعد از عمل، قدرت تکلم و تکان دادن دست و پا در این بیمار وجود خواهد داشت یا خیر... جراحی تقریبا 5 بامداد شروع شد و تا 11 طول کشید، چند ساعت پر از اضطراب... اما زمانی که مقداری هوشیاری این بیمار برگشت، متوجه شدیم که می تواند دست ها و پاهایش را تکان دهد. خستگی چند ساعت استرس و اضطراب در ما از بین رفت.

حسامی مقدم ادامه می دهد: روزهای بعد هم معلوم شد که تکلم بیمار برقرار و قادر به صحبت کردن است. به تدریج هم شرایط او رو به بهبود بود. شاید برترین اتفاق هم روز پزشک (یکم شهریور) رخ داد؛ اینکه بیمار با حال عمومی خیلی خوب از بیمارستان مرخص شد.

وقتی که از ما انتقاد کردند

این جراحی پیش از این در آمریکا و رژیم اشغالگر قدس انجام شده و عمل سختی است که ما در کشورمان مشابه آن را تا به امروز نداشته ایم. حسامی مقدم این مطلب را هم می گوید اما به گفته او یک واکنش عجیب هم نسبت به انتشار این اخبار وجود داشته است: در اخبار این عمل را نخستین پیوند سر در ایران و چهارمین در دنیا عنوان کردند. بسیاری از کسانی که این خبر را می خواندند، تصور می کردند که درباره این جوان، سر به طور کامل از بدن جدا شده و دوباره پیوند انجام شده است. دیروز در فضای مجازی می دیدم که بعضی این خبر را کذب می خواندند و حتی بعضی پزشکان هم انتقاد می کردند که چرا خبر به این شکل عنوان شده است.

او البته در شرح بیشتر می گوید: نکته مهم اینجاست، زمانی که از این پیوند سر صحبت می کنیم به این معنا نیست که ستون مهره ها و جمجمه به طور کامل از بدن جدا شده باشد، بلکه به این معناست که تمامی عناصر اصلی گردن شامل عروق و نای که در این جوان هم به طور کامل قطع شده بودند، پیوند گردد. در تمام دنیا هم مشابه این جراحی را به عنوان پیوند سر نام می برند و جراحی پیوند سر به مفهوم آنکه سر به طور کامل قطع و پیوند شده باشد، وجود نداشته است.

یک جراحی سخت با ابزارهای ایرانی

عمل جراحی ما با همین محصولات ساده فراوری ایران انجام شد و یاری کرد که بتوانیم زمان برای ترمیم عروق گردن داشته باشیم. این فوق تخصص جراحی قلب و عروق با بیان این مطلب، عنوان می نماید: این جوان 28 ساله را با فشار خون 3 و شوک به بیمارستان منتقل کردند که امید بسیار اندکی به زنده ماندنش وجود داشت. این درحالی است که در جراحی های نقاط دیگر دنیا برای این بیماران از پمپ قلبی - ریوی استفاده می شده، اما با همین چنت های ساخت ایران عمل جراحی را انجام دادیم. این وسیله در تمامی اتاق های عمل وجود دارد و چیز گرانی هم نیست. همین ها را داخل عروق این بیمار قرار دادیم و خون رسانی به مغز را حفظ کردیم تا زمان برای ترمیم عروق داشته باشیم.

به گفته این پزشک این عمل پیش از این در ایران و همین حالا هم در بسیاری از کشورهای دیگر انجام نشده، چون بیشتر بیمارانی که در چنین شرایطی قرار دارند یا اصلا به بیمارستان نمی رسند یا اگر برسند، شرایط متفاوتی دارند: با توجه به تفاوت های بدنی در افراد، نتیجه این جراحی می تواند شرایط متفاوتی رقم بزند. این جوان 28 ساله قوی و مقاوم بود و مهم تر از همه اینکه هیچ بیماری زمینه ای نداشت. اگر این اتفاق برای یک فرد میانسال و مسن رخ می داد یا دارای بیماری هایی ازجمله فشار خون، دیابت یا کم خونی بود، زنده نمی ماند. سلامت جسمی این جوان باعث شد در این جراحی سخت بدن او دوام بیاورد تا اقدامات لازم انجام گردد.

اگر کار تیمی نبود، پیروز نمی شدیم

پیروزیت این عمل حاصل کار تیمی است و با هم بودن مان در ثبت این پیروزیت بسیار تأثیرگذار بود؛ چیزی که کمتر در حوزه پزشکی ما وجود دارد. حسامی مقدم این نکته را یکی از مهم ترین فاکتورهای ثبت شدن این اتفاق مهم برای حوزه پزشکی کشور عنوان می نماید و می گوید: ما از همین حالا می توانیم امیدواری بیشتری داشته باشیم که حتی اگر مصدومان بدتر از این مورد داشتیم که قطع در این ناحیه یا هر عضو دیگری داشته باشد، جراحی پیوند با حضور تیم های پزشکی می تواند جان آنها را نجات دهد، آن هم درحالی که چنین جراحی هایی با همین وسایل ساده ای که در کشور خودمان در حال فراوری است، رخ می دهد و به راحتی جان بیماران نجات داده می گردد.

او ادامه می دهد: در این عمل یک تیم پزشکی شامل جراحان فوق تخصص قلب و عروق، چند جراح عمومی و تیم بیهوشی حضور داشتند و این طور فکر می کنم که اگر چنین تیم هایی در کارهای پزشکی داشته باشیم، پیروزیت بیشتر خواهد شد. در کار تیمی خستگی و استرس پزشک کم می گردد اما مشکل اینجاست که در ایران کارهای تیمی پزشکی بسیار کمتر دیده می گردد.

این پزشک با بیان اینکه درباره این جوان هم نه تنها مباحث مربوط به جراحی، بلکه ویزیت های بعد از جراحی هم به صورت تیمی محقق شد، تأکید می نماید: مراقبت های بعد از عمل بسیار اهمیت دارد و شاید یک پزشک پس از جراحی نتواند هر روز بیمار را ویزیت کند، این مسئله با گروه های تیمی قابل مدیریت است. این اتفاق را ما به صورت تیمی محقق کردیم و حالا چند روزی است که این بیمار با بدرقه پزشکان و پرستاران بیمارستان فیروزآبادی ترخیص شده، درست در روز پزشک (چهارشنبه اول شهریور) تا خاطره ای خوش از پزشک بودنمان را برایمان به یادگار بگذارد و وظیفه ای که برای نجات جان انسان ها به دوش مان نهاده شده را تحقق بخشد.