دلایل عمده سقوط هواپیما چیست؟ - وبلاگ جعبه گیگابایتی

به گزارش وبلاگ جعبه گیگابایتی، سقوط هواپیما یکی از سوانح دلخراشی است که هر ساله در سرتاسر دنیا قربانیان زیادی می گیرد.طبق تحقیقات مهم ترین علت سقوط هواپیما خطای خلبان است.

به راستی چرا با وجود پیشرفته شدن صنعت هواپیمایی و مجهزشدن آنها باز هم در اخبار ایران و دنیا خبر سقوط هواپیما و یا ناپدید شدن آن را می شنویم. در شرایطی که نقص فنی برای هواپیماها به شدت کاهش یافته است چه دلیلی می تواند باعث این آمار زیاد در حوادث هواپیمایی شود. در این مقاله به بررسی عوامل موثر بر سقوط هواپیماها پرداخته ایم.

چرا هواپیماها سقوط می کنند؟

دلیل سقوط یک هواپیمای مسافربری چه چیزی می تواند باشد؟ نقص فنی؟ یا خطای انسانی؟

اولین حدس بسکمک از افراد - پس از رد تروریسم و هواپیماربایی - درباره ناپدید شدن یک هواپیما این است که یک نقص فنی فاجعه بار باعث آن شده است. ولی نقص فنی علت تنها اندکی از سوانح هوایی و سقوط هواپیما است.

سقوط هواپیما اگرچه سوژه ای جذاب برای رسانه ها است اما برای کسانی که آشنایان و بستگانشان در هواپیمای سانحه دیده بوده اند، خبری ویرانگر است.

اطلاعات موجود نشان می دهد سال 1972 میلادی، یکی از بدترین سال سفرهای هوایی بوده است زیرا در این سال 55 حادثه سقوط اتفاق افتاده که از بدترین آنها می توان به سقوط یک ففرایند هواپیمای ایرفلوت روسیه با 174 کشته و سقوط یک ففرایند هواپیمای کانویر اسپانیا با 155 کشته اشاره کرد. در این سال 2 هزار و 429 نفر در مجموع سوانح هوایی دنیا جان باختند.

در ایران براساس آماری که موجود است از نخستین سانحه هوایی در سال 1292 تا به امروز یعنی در 100 سال اخیر، 2 هزار و 134 نفر در سوانح هوایی کشته شده اند که 977 نفر با هواپیمای مسافربری، 867 نفر در سقوط هواپیما و بالگردهای نظامی و انتظامی و 290 نفر سرنشین ناوهای جنگی بوده اند.

بنابر یک تحقیق، دلیل اصلی 50 درصد از سوانح هوایی منجر به مرگ، خطای خلبان است.

سقوط هواپیما در ایران

از زمان دوره پهلوی که ایران نخستین تأسیسات هوانوردی خود را گشود، سانحه های متعدی گهگاه گریبانگیر این صنعت شده و امروزه این صنعت در ایران یکی از بالاترین میزان وقوع حوادث را در دنیا داراست. از دلایل ارائه شده برای تحلیل میزان بسیار بالای تعداد سوانح هوایی در ایران می توان تحریم های اقتصادی غرب علیه ایران، عدم آموزش استاندارد خلبانان و کنترل کیفی میزان خطای آنان، ضعف در عمل به معیارهای ایمنی هواپیماها، و سوء مدیریت و برنامه ریزی نادرست دانست.

دلایل زیادی ممکن است برای سقوط مطرح باشد. در صنعت هوانوردی دنیا همواره عوامل انسانی و غیرانسانی یعنی خلبان و نقص فنی موتور یا سایر تجهیزات، در سقوط هواپیما نقش داشته اند. یک کارشناس صنعت هوانوردی با بیان این مطلب یادآوری کرد که در ایران، علاوه بر دلایل فوق، برخی دلایل دیگر نیز ممکن است در سقوط نقش داشته باشند که در کشورهای دیگر کمتر دیده می شود. فرسودگی و سن بیش از 40سال برخی هواپیماهای کشور ازجمله این دلایل هستند.

دسترسی نداشتن ایران به برخی دستورالعمل ها و قطعات به خاطر تحریم نیز از موارد دیگری است که می تواند در سقوط هواپیما نقش داشته باشد.

در بیشتر سقوط ها، خلبان کشته می شود و نمی توان علت سانحه را از او جویا شد، ممکن است در بررسی سانحه، از کنار اشکالات گذشت و همه تقصیرها را متوجه خلبان دانست. از سوی دیگر آنطور که این کارشناسان می گویند در ایران توانایی خواندن جعبه سیاه وجود ندارد و این تجهیزات باید به خارج از کشور ارسال شود که این کار فرایند بررسی سانحه را زمان بر می کند.

بررسی علل مهم در سقوط هواپیماها

• اشتباه خلبان هواپیما: با پیشرفته تر شدن هواپیماها از احتمال سقوط آن ها توسط عوامل فنی کاسته شده است. به همین دلیل، خطای خلبان به تنهایی در نیمی از موارد سقوط دخیل است.

  سیستم داخلی هواپیماها بسیار پیچیده تر شده اند و به مدیریت بیشتری نیاز دارند. اما از آنجایی که خلبان ها در تمام مراحل باید با این سیستم های پیچیده کار کنند، احتمال اشتباه آن ها وجود دارد. بنابراین زمانی که خلبان هواپیما اشتباه فاحشی را انجام دهد، دیگر جای جبران برای آن وجود ندارد. مثلا در سال 2009، یک ففرایند هواپیما ایرباس A320 با دسته ای از غازها در هوا برخورد کرد و جهت پرواز هواپیما تحت تاثیر آن قرار گرفت، اما خلبان به کمک تجربه خود پیروز شد آن را داخل رودخانه هادسون به زمین بنشاند. تمامی 150 سرنشین آن هواپیما توسط دو خلبان آن هواپیما نجات داده شدند و نه سیستم های کامپیوتری.

• اشکال فنی: اشکال فنی عامل 20 درصد از سقوط های هوایی است. این در حالی است که فناوری های پرواز نسبت به گذشته پیشرفت چشمگیری را به خود دیده است. موتورهای هواپیماها نسبت به چند دهه پیش قابل اعتمادترند. در سال 1989 میلادی، اشکال فنی وارد شده به فن موتور شماره یک هواپیما (سمت چپ) باعث شد تا خلبان ها ندانند کدام موتور از کار افتاده است. آن ها سپس تصمیم گرفتند تا موتور شماره دو (دست راستی) را خاموش کنند. به همین دلیل، هواپیما سقوط کرد و 27 نفر نیز کشته شدند.

• شرایط جوی: شرایط جوی عامل 10 درصد از سقوط هواپیما در دنیا است. گرچه هواپیماهای امروزی به قطب نمای ژیروسکوپی، جهت یابی ماهواره ای و دریافت اطلاعات مربوط به شرایط جوی از زمین مجهز شده اند، اما آن ها همچنان هنگام طوفان، برف و مه با لغزش روبرو هستند. خلبان پرواز ایرلانیز فلایت در دسامبر 2005 تصمیم گرفت در شرایط کولاک فرود بیاید. هواپیما هنگام فرود در باند سر خورد و با چند خودرو برخورد کرد که موجب کشته شدن یک کودک شد. یکی از فجایع در سال 1958 رخ داد. در آن اتفاق، هواپیمایی به علت شرایط بد جوی نتوانست از فرودگاه مونیخ بلند شود. 23 نفر در آن حادثه جان خود را از دست دادند.

• خرابکاری در هواپیما: خرابکاری در هواپیما تنها عامل 10 درصد سقوط هواپیما در دنیا است. خرابکاری از نظر عامل سقوط در کنار رعد و برق قرار می گیرد. اما مشکل اینجا است که خرابکارها کار خودشان را خوب بلدند و اقدام آن ها به سرعت در رسانه ها منتشر می شوند. هواپیما ربایی که در سال 1970 در اردن رخ داد، باعث شد تا در مبحث ایمنی پرواز کاملا تجدید نظر صورت گیرد. در آن حادثه، سه ففرایند هواپیما همزمان در جلوی چشم رسانه ها منفجر شدند. گرچه اقدامات امنیتی زیاد شده اما هنوز هم شاهد ورود خرابکارها در هواپیما هستیم.

• انواع دیگر خطاهای انسانی: درصد کم باقیمانده نیز به انواع دیگر خطاهای انسانی مربوط می شود. مثلا افراد دخیل در فرآیند پرواز از سوخت زنی گرفته تا باربری می توانند عامل بروز یک خطای انسانی باشند. گاهی اوقات کارکنان فرودگاه به خاطر کار کردن در شیفت های طولانی یا حتی شیفت شب سهوا مرتکب اشتباهاتی می شوند. مثلا کنده شدن برف پاک کن هواپیما در سال 1990 میلادی به دلیل شل شدن پیچ آن حادثه ای جزئی را در پی داشت.

برخی از کارشناسان اصطلاح خطای خلبان را به کلی رد می کنند و ادعا می کنند که این اصطلاح به حدی مبهم است که کاربردش هیچ فایده ای ندارد ولی چیزی که مهم است این است که امنیت پرواز روز به روز بیشتر می شود. در سال 1985 - بدترین سال از لحاظ تلفات جانی هوایی - بیش از 1900 نفر در سوانح هواپیماهای مسافربری جان باختند. به گزارش سازمان بین المللی هوانوردی، در سال 2012 تنها 9 سانحه مرگبار برای هواپیماهای مسافربری رخ داد که به جان باختن 372 نفر انجامید.

در آخر می توان گفت هر سانحه ای که با پیروزیت بررسی شود، اطلاعات بسکمک بدست می دهد که می توان برای بهتر کردن هواپیماها از آن استفاده کرد. امید است با تلاش روزافزون و مجهز شدن صنعت هوایی دیگر شاهد حوادث سقوط هواپیما در ایران و دنیا نباشیم.

گروه علوم وبلاگ جعبه گیگابایتی

منبع: setare.com